grafiker08

Portfolyo
için
tıklayın

Ağaçkakan

Ağaçkakan, Picinae (ağaçkakanlar) alt familyasını oluşturan ağaçların kabuklarını gagalayarak altlarında gizlenmiş tırtıl ve böceklerle beslenen, sivri gagalı hoş renkli kuş türlerinin ortak adı.

Ağaçkakanların gagaları ve kafatası kemiklerinin çok sert darbelere karşı koyabilme kabiliyetine sahip oldukları araştırmalar neticesinde ortaya çıkarılmıştır. Asrımızdaki süspansiyon teknolojisinin çok üstünde bir şok absorbe edici (darbe emici) sisteme sahip olarak yaratıldıkları anlaşılmıştır.

Bir ağaçkakan, yuvasının deliğini kazmak için, günde 5-6 saat bıkıp usanmadan gagasıyla oymacılık yapar durur. Çiftleşme mevsimi boyunca bildiği tek şarkıyı söylemek için ağaç gövdelerinde 500′e yakın delik açmasını ve muntazam bir şekilde bunları yontarak kendine yuva yapışını hiç hayalinizden geçirdiniz mi?

Birkaç kuş üreme zamanında şarkı söylemesine rağmen, ağaçkakan, diğerlerinden değişik olarak ayrıca kuru ağaç dallarına ve gövdelerine gagasıyla vurarak, ormanda yankılanan bir davul sesiyle şarkısına eşlik eder. Üreme zamanında bir ağaçkakanı ağaç gövdelerine yuva oyarken seyretme imkanını elde edenler, onun fevkalade darbe hızını anlayabilirler.

Avrupa ve Asyada yaşayan Büyük Benekli Ağaçkakan , ağaçlarda oyma işini yaparken saniyede 8-10 darbe indirir. Daha küçük ağaçkakan türleri ise, çok daha süratli darbeler indirebilirler. Bu kuşun bilhassa beyninin, bugüne kadar ciddi bir hasar görmeden nasıl olup da hayatını idame ettirdiği “ornitholog”ların (kuş alimleri) alakasını çeken bir mevzudur.

Ağaçkakanlar ağaç kabukları altındaki böcek ve larvaları yiyerek beslenirler. Tabiat kitabının bu usta marangozları, ağaçların sert olan gövdelerini yontarak 10 kadar yuva odası yaparlar.

İlim adamları ağaçkakanın başının ve gagasının anatomik yapısından birçok ilerlemelere yön verebilecek bilgiyi elde edebilmişlerdir. Kuşların çoğunda kafatası kemikleri birleşmiş ve yekpare olarak birbirine kaynaşmış olup, gagaları da alt çenenin hareketiyle açılıp kapanır. Ağaçkakanlar ise, yaptıkları işe uygun olarak, gagaları ile kafatası arasında süngerimsi dokudan müteşekkil bir şok absorbe edici sisteme sahip olarak yaratılmışlardır. Bu elastik doku arabalardaki süspansiyonlardan çok daha mükemmeldir. Zira, bu süngerimsi doku, çok kısa bir zaman aralığında çok sayıdaki vuruşlara karşı koyabilecek yapıdadır.

Kuş, kuru dal üzerinde şarkı söylerken, bu doku her vuruşun darbe gücünü emer. Böylece darbeler zararsız hale getirilerek, saniyede 10 veya daha fazla olan karşı darbelere, kafatasının eşine ender rastlanır bir düzen alması temin edilir. Kuş yuvasını yapmak için ağaçları oymaya başladığı andan itibaren, beynin gagadan geriye doğru hareketi sağlanır. Böylece beyine gelen çok kuvvetli şok dalgası bir saniye içinde emilerek tesirsiz hale getirilir.

Özellikleri

Ayakları dörder parmaklıdır. İkisi öne ikisi arkaya yönelmiştir. Keskin ve çengelli tırnaklarıyla ağaç gövdelerine sımsıkı tutunur. Dik ve sivri tüylerden meydana gelen, kıvrılmayan güçlü kuyruğunu da destek olarak kullanır. Kısa sıçramalarla ve hızla ağaç gövdelerine tırmanırlar.

Renkleri çeşitli olup, boyları cinslerine göre 9 ile 50 cm arasında değişir. Çok ürkek olduklarından tenha orman, park ve bahçeleri tercih ederler. Çoğunlukla ağaçlarda gagaları ile oydukları yuvalarda barınırlar.

Yaşam şekli

Ağaçkakanların boyun kasları çok gelişmiştir. Beyinleri, güçlü kafatası kemikleriyle örtüldüğünden, gagalarıyla yaptıkları darbe sarsıntılarından korunurlar. Uzun, sert ve kuvvetli gagalarını bir keski (iskarpela) gibi kullanarak, ağaç kabuklarını didiklerler. Kabukların altında yaşayan tırtıl ve böcekleri bulup yerler. Ağaçkakanların dili uzun ve solucana benzer olup, hızla, gaga ucundan daha uzağa uzanabilir. Dilin dibi, ileri gidip gelebilen kıkırdaklı bir kısma bağlıdır. Bunun sayesinde dil rahatça ileri uzanıp çekilebilir. Ucu yapışkan ve kancalı olan dili ile, tırtıl ve böcekleri zıpkınlayarak kabuk altındaki galerilerinden çekip alırlar. Bazı çeşitlerinin dil ucunda ince, sert, dikencikler de vardır.

Ağaçkakan, gagasıyla ağaç gövdesine belli aralıklarla vurur. Yansıyan sesleri değerlendirerek kabuğun hangi noktasında tırtıl bulunduğunu keşfeder. Böylece boşuna delme zahmetinde bulunmaz. Ağaçkakanların kabuk altlarındaki böcekleri görmeden yerlerini kesin olarak tespit edebilmeleri merak konusudur.

Üreme

Eşleşme devrelerinde kuru ağaç dallarını gagalayarak çıkardıkları tik-taklarla karşı cinslerini çağırırlar. Dişileri, 2-3 adet beyaz yumurta yumurtlarlar.Erkek eş gelir ve bu yumurtaları döller. Eşler, 16-18 gün kadar sırayla kuluçkaya yatar. Yavruların bakımıyla daha çok erkek ağaçkakan ilgilenir.

Beslenme

Ağaçlara zarar veren tırtıl, böcek ve kurtçukları yedikleri için çok faydalı olan bu hayvanlar, ilkbaharda yeşeren ağaçların kabuklarını odun kısımlarına kadar çember şeklinde didiklerler. Bu da ağaçların kurumasına sebep olduğundan, bahçıvanlar tarafından kovalanırlar. Bu kuşların bir de ceviz, badem gibi sert kabuklu ve iri taneli meyveleri ağaçların, kabuk çatlaklarına sıkıştırıp sonra da içlerini yemek gibi adetleri de vardır.
Çekim alanı :Emirgan Korusu