Açıklama : |
Türkiye'de kadınlara seçme ve seçilme hakkı cumhuriyet kazanımıdır.
"5 Aralık" Türkiye'de kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınmasının yıl dönümüdür. Türk Kurtuluş Savaşında ve uluslaşma sürecinde, ayağa kalkma ve kalkınma için her alanda büyük uğraş veren, Milli Mücadeleye katılan kadınlarımızın en tabii hakkı, toplumsal hayatta gerçekleşen Atatürk Devrimleri’nden biri olan, kadınların siyasi hayatta seçme ve seçilme hakkını elde etmesidir.
Kadınlar siyasal haklarını, belediye seçimlerinde seçme ve aday olmalarının Belediye Kanunu'nun 3 Nisan 1930'da kabul edilmesiyle, ilk kez 1930 yılındaki Belediye seçimlerinde kullandılar.
Türkiye’deki kadınlar milletvekili olabilmek için ilk adımı 1923’te atmışlardı. Bu adım, kadınların 1923 yılında Nezihe Muhiddin önderliğinde ilk kadın partisi “Kadınlar Halk Fırkası”nı kurma isteğidir. Fakat 1909 Seçim Kanunu sebebiyle bu parti kurma girişimi, Kadınlar Halk Fırkası’nın Türk Kadınlar Birliği adlı derneğe dönüşmesi ile sonuçlanmıştı.
1924 anayasası hazırlanırken kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakkına sahip olması gündeme geldi. Ancak TBMM genel kurulunda bu hakların yalnızca erkeklere tanınması fikri ağır bastığından kadınlar siyasal haklar sağlayamadılar.
Gerekli yasal değişiklik 1934 yılında Başbakan İsmet İnönü ve 191 milletvekilinin sunduğu Anayasa ve Seçim Kanununda değişiklik yapılmasını öngören yasa önerisi sonucu gerçekleşti. Öneri, 5 Aralık 1934’te Mecliste görüşüldü. Yapılan oylamada, 317 üyeli Meclis'te, oylamaya katılan 258 milletvekilinin tamamının oyuyla değişiklik önerisi kabul edildi. Anayasanın 10. ve 11. Maddeleri değiştirilerek her kadına 22 yaşında seçme, 30 yaşında seçilme hakkı verildi. Bu anayasa değişiklikleri çerçevesinde İntibah-ı Mebusan Kanunu (Milletvekili Seçimi Kanunu)’nda 11 Aralık 1934’de yapılan değişiklikler sonucu anayasada tanınan haklar seçim kanunuyla da düzenlendi.
Yasanın çıkmasının ardından 7 Aralık 1934’te, Türk Kadınlar Birliği İstanbul’da Beyazıt Meydanı’nda büyük bir kutlama mitingi ve Beyazıt’tan Taksim’e bir yürüyüş düzenledi. |